ភាសាខ្មែរ
ក. វត្ថុបំណង
កម្មវិធីភាសាខ្មែរនៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ ធានាឲ្យសិស្សមានសមត្ថភាពអាចប្រើប្រាស់ភាសា ក្នុងគមនាគមន៍គំនិតបានត្រឹមត្រូវ តាមតម្រូវការជីវភាពសង្គម ។ តាមរយៈការបណ្ដុះបណ្ដាលសមត្ថភាពទាំងបួន កម្មវិធីនេះត្រូវផ្ដល់បំនិនគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីបង្កលក្ខណៈងាយស្រួល ឲ្យសិស្សអាចយល់បានល្អនូវមេរៀនមុខវិជ្ជាដទៃទៀតនៃកម្មវិធីសិក្សា ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ បណ្ដុះគំនិត ស្មារតីច្នៃប្រឌិត សីលធម៌ បុគ្គលិកលក្ខណៈ សុខភាព ដើម្បីឲ្យសិស្សក្លាយជាពលរដ្ឋមានសមត្ថភាពចូលរួមក្នុងអភិវឌ្ឍន៍សង្គម ។
ខ. ខ្លឹមសារសំខាន់ៗ នៃកម្មវិធីសិក្សា
– គមនាគមន៍ និងអភិវឌ្ឍន៍
- បំនិនគំនិត
– របៀបរៀនសូត្រ
– ភាសា និងវប្បធម៌
១. គមនាគមន៍ និងអភិវឌ្ឍន៍
សិស្សមានសមត្ថភាពក្នុងគមនាគមន៍គំនិត ( ទាំងបំនិនផ្ទាល់មាត់ និងសំនេរ ) អាចចូលរួមក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងនៅក្នុងសាលា និងសង្គម ។
ក. គមនាគមន៍ផ្ទាល់មាត់
សមត្ថភាពស្ដាប់
- សិស្សស្ដាប់យល់អត្ថបទ ពាក្យរាយ ពាក្យកាព្យ ពណ៌នា និទាន និងពន្យល់ ។
- យល់លំណែនាំងាយៗ ។
- ចេះកត់ចំណាំគំនិតសំខាន់ៗ ។
- វាយតម្លៃ រិះគន់ សរសើរ ឈរលើអំណះអំណាងសមរម្យ ។
សមត្ថភាពនិយាយ - សិស្សចេះនិយាយច្បាស់ ត្រឹមត្រូវតាមសូរពាក្យ ចេះលើកដាក់សម្លេង ចង្វាក់តាមសំនៀង និង សញ្ចេតនា ។
- មានសិល្បៈអាចនិយាយ សួរ ឆ្លើយ ពណ៌នា និទាន បង្ហាញហេតុផលតាមស្ថានភាព និងតាមអ្នកស្ដាប់ ។
- ចេះប្រកាន់អាកប្បកិរិយាសុភាពរាបសាតាមប្រពៃណី នៅពេលនិយាយ ។
ខ. គមនាគមន៍តាមរយៈសំណេរ
- សមត្ថភាពអាន
- សិស្សមានចំណង់ចំណូលចិត្តក្នុងអំណាន ។
- អានយល់អត្ថបទពាក្យរាយ កាព្យ ពណ៌នា និទាន និងពន្យល់ ។
- ចេះអានធ្វើបទមូលដ្ឋាន ( ចំពោះ ) ។
- ចេះអានលឺ តាមបែបបទសមស្រប តាមស្ថានភាព អានខ្សឹប អានត្រួសៗ ច្បោលៗ ដកស្រង់គំនិតសំខាន់របស់អត្ថបទ និងព្យាកររកទំនាក់ទំនងក្នុងលំដាប់ ។
- ស្គាល់ពាក្យបាលី សំស្ក្រឹត បច្ចេកទេស អក្សរសិល្ប៍ និងកំណត់ន័យពាក្យតាមទីសេចក្ដី ហើយយល់ក្បួនបង្កើតពាក្យ ។
- ចេះបកស្រាយរូបភាពដ្យាក្រាម ផែនទី … ។
- ចេះដកស្រង់បទពិសោធអក្សរសិល្ប៍ ជាគុណប្រយោជន៍នៃជីវភាពរស់នៅបច្ចុប្បន្ន ។
- សមត្ថភាពសរសេរ
- សិស្សចេះប្រើដំណាក់នៃតំណែងនិពន្ធ ដើម្បីតែងអត្ថបទបែបសំបុត្រ ពាក្យសុំផ្សេងៗ របាយការណ៍ អត្ថបទពណ៌នា សង្ខេបរឿង ការសន្ទនា សេចក្ដីពន្យល់ខ្លីៗ ឲ្យមានលក្ខណៈសមហេតុផល មានឯកភាព ។
- តែងអត្ថបទ និងបកស្រាយក្រាភិច តារាង រូបភាព ដ្យាក្រាម ។
- សរសេរតែងពង្រីកចេញពីអត្ថបទ ។
- ចេះប្រើរចនាបថ ពាក្យត្រឹមត្រូវតាមមជ្ឈដ្ឋាន ( រាជសព្ទ ពាក្យសាមញ្ញ … )
២ . បំនិនគំនិត
- ចេះស្វែងយល់ពីគំនិត ទស្សនៈ ស្ថានភាព និងចេះលើកឡើងនូវដំណោះស្រាយ ដោយផ្អែកលើ ហេតុផល និងតក្កភាព ។
- ចេះច្នៃប្រឌិត មានគំនិតផ្ដួចផ្ដើម ។
៣. របៀបរៀន
- ចេះប្រើប្រាស់បណ្ណាល័យ ចេះធ្វើកំណត់សេចក្ដី ចេះសាកសួរយកព័ត៌មាន ចេះរៀនម្នាក់ឯង ឬជាក្រុម។
- ចេះប្រើប្រាស់វចនានុក្រម សទ្ទានុក្រម រកគំនិតណាមួយក្នុងឯកសារ ។
៤. ភាសា និង វប្បធម៌
- ស្គាល់តម្លៃនៃភាសាជាតិ ដែលមានលទ្ធភាពអាចឆ្លុះបញ្ចាំងនានាភាពនៃវប្បធម៌ ព្រមទាំងចេះប្រើប្រាស់ពុទ្ធិភាសានេះ នៅក្នុងទំនាក់ទំនងទូទៅ ប្រកបដោយទឹកចិត្តរំភើប និងស្រលាញ់ ។
- ស្គាល់ថ្នាក់ភាសា ( សាមញ្ញ ស្តង់ដា ខ្ពស់ ទាប -ល- ) ។
- យល់ដឹងពីការចាំបាច់នៃការវិវត្តនៃភាសា ។
គ. វិធីបង្រៀន
គ្មានវិធីណាមួយដាច់នាត់សម្រាប់ការបង្រៀន និងរៀនភាសាខ្មែរនោះទេ ។ សាស្ត្រាចារ្យអាចជ្រើសរើសវិធីសមស្របណាមួយ ក្នុងចំណោមវិធីដ៏ច្រើន ឬបង្កើតវិធីមួយផ្សេងដោយដកស្រង់ តែចំនុចល្អពីវិធីដែលគេធ្លាប់ប្រើមកហើយ ។ តែប្រការដែលគួរកត់សម្គាល់នោះ មានដូចតទៅ៖
– ត្រូវបណ្ដុះចរិកស្រលាញ់អំណានដល់សិស្ស ហើយលើកទឹកចិត្តឲ្យសិស្សហ៊ាននិយាយ ហ៊ានចូលរួមក្នុងការសន្ទនា ចេះរៀនម្នាក់ឯង ចេះរៀនជាក្រុម ចេះគិត និងឆ្លើយបានរហ័សស្មើនឹងចរន្តវិវត្តនៃជីវភាពរស់នៅ ។
– រៀបចំកិច្ចការសម្រាប់សិស្សធ្វើនៅថ្នាក់ ឬនៅផ្ទះ ហើយធ្វើកំនែកិច្ចការរបស់សិស្សជានិច្ច ។
– បណ្ដុះទម្លាប់ឲ្យសិស្សចេះស៊ើបសួរ ( ឯកសាររស់ ) ឬស្រាវជ្រាវបញ្ហាណាមួយក្នុងឯកសារ ( សារព័ត៌មាន សៀវភៅ ) ។
– ណែនាំសិស្ស ឲ្យធ្វើប្លង់កិច្ចការ និងសរសេរឲ្យមានសណ្ដាប់ធ្នាប់ ។
– ណែនាំឲ្យសិស្សចេះ រៀបចំឥរិយាបថសមរម្យ នៅពេលធ្វើគមនាគមន៍គំនិត ។
– ប្រើសម្ភារៈឧបទេសដើម្បីជួយជម្រុញល្បឿន នៃការសិក្សា ។ ការប្រើសម្ភារៈធ្វើឲ្យការពន្យល់មានលក្ខណៈរូបី ។
ភាសាបរទេស
ក. វត្ថុបំណង
សិក្សាចប់កម្មវិធីសិក្សាភាសាបរទេសនៅមធ្យមសិក្សាបឋមសិក្សាបឋមភូមិ សិស្សអាចប្រើប្រាស់ ក្នុងជីវភាពសង្គមបាន ក្នុងកម្រិតងាយៗ ហ៊ានធ្វើទំនាក់ទំនង និងមានអាកប្បកិរិយាសមរម្យ ស្របតាមសីលធម៌ប្រពៃណី ។ សិស្សអាចមានសមត្ថភាពក្នុងការសរសេរកថាខណ្ឌខ្លីៗ និងត្រឹមត្រូវតាមក្បួនវេយ្យាករណ៍ ហើយចេះអាន និងយល់អត្ថបទខ្លីៗ ងាយៗ ព្រមទាំងចេះកត់ទុក និងរៀបចំល្បះ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងសំនួរ ឬរៀបរាប់ឡើងវិញនូវអ្វី ដែលគេបានលឺ ។ ម្យ៉ាងទៀត សិស្សអាចមានចំណេះមូលដ្ឋានភាសា ដើម្បីបង្កើនចំណេះដឹងខ្ពស់ទៀតបាន ។
ខ. ខ្លឹមសារសំខាន់ៗ នៃកម្មវិធីសិក្សា
១. បំនិនគមនាគមន៍
ស្ដាប់ : សិស្សអាចយល់ការជូនដំណឹងខ្លីៗ ងាយៗ យល់សេចក្ដីលម្អិត គំនិតសំខាន់ ហេតុផល ។
និយាយ : សិស្សអាចសន្ទនា ជូនព័ត៌មានពីខ្លួនឯង ពីអ្នកដទៃ ពីបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួន … និទានរឿងខ្លីៗងាយៗពន្យល់មូលហេតុងាយៗ សួរសុខទុក្ខមិត្តភក្តិ … ។ សិស្សអាចចេះគិតពិចារណា ប្រៀបធៀប ចេះប្រើសំនួនមួយចំនួន ។
សរសេរ : សិស្សអាចសរសេរពាក្យបានត្រឹមត្រូវតាមអក្ខរាវិរុទ្ធ និងអាចសរសេរល្បះ ឬកថាខណ្ឌខ្លីៗ បានត្រឹមត្រូវតាមក្បួនវេយ្យាករណ៍នៃភាសាដែលខ្លួនបានសិក្សា ចេះប្រើសញ្ញាសម្ព័ន្ធ ចេះតែងសំបុត្រទាក់ទងគ្នា ឬលិខិតជូនពរចេះពណ៌នាមនុស្ស សត្វ ឬទីកន្លែង ចេះសរសេរបកស្រាយមនោសញ្ចេតនា បំណង ឬហេតុការណ៍ផ្សេងៗ ។
២. ពុទ្ធិវប្បធម៌ អរិយធម៌
សិស្សស្គាល់ទិដ្ឋភាពខ្លះៗ នៃអរិយធម៌ជាតិ ប្រៀបធៀបនឹងអរិយធម៌បរទេសចាំបាច់ខ្លះៗ តាមរយៈ អត្ថបទ រូបភាព រូបថត ការសន្ទនា … ។ ទិដ្ឋភាពទាំងនោះត្រូវជ្រើសរើស ឲ្យស្របនឹងវ័យ ប្រយោជន៍របស់សិស្សស្របតម្រូវការសង្គម ។ តាមរយៈភាសាបរទេស សិស្សអាចយល់ដឹងបន្ថែមលើមុខវិជ្ជាដទៃទៀត ។
៣. សមត្ថភាពបញ្ញា
ក្នុងការសិក្សាភាសាបរទេស ត្រូវបណ្ដុះទម្លាប់សង្កេត តម្លាប់រហ័សរហួនក្នុងការគិត វាយតម្លៃសភាពការណ៍ និងចេះធ្វើដំណោះស្រាយ តាមមធ្យោបាយងាយៗ ។
គ. វិធីបង្រៀន
- យកសិស្សជាមជ្ឈមណ្ឌល ដោយសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើសមត្ថភាពនិយាយ និងស្ដាប់ច្រើនជាងគេ ។
- ជម្រុញសិស្ស ឲ្យហ៊ាននិយាយ ហ៊ានសួរ និងឆ្លើយ បានរហ័សភ្លាមៗ ។
- ទម្លាប់សិស្ស ឲ្យចេះស្រលាញ់អំណាន និងស្វ័យសិក្សា ។
- បណ្ដុះសិស្សឲ្យមានទម្លាប់ប្រើប្រាស់ភាសាបរទេស ដើម្បីទាក់ទងគ្នាងាយៗ តាមសមត្ថភាពរបស់ខ្លួននៅក្នុង និងក្រៅថ្នាក់រៀន ( ផ្ទាល់មាត់ និងសរសេរ ) ។
- ទម្លាប់សិស្សឲ្យចេះគិត និងដោះស្រាយបញ្ហាតូចៗ ។
- រៀបចំកិច្ចការឲ្យសិស្សធ្វើនៅក្នុងថ្នាក់ និងនៅផ្ទះ ។
- កែកិច្ចការសិស្សឲ្យបានទៀងទាត់ ។
គណិតវិទ្យា
ក. វត្ថុបំណង
នៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ ការបង្រៀនគណិតវិទ្យាមានគោលបំណង ពង្រឹង និងពង្រីក ចំណេះដឹងរបស់សិស្សឲ្យកាន់តែមានលក្ខណៈទូលំទូលាយ ហើយមានក្បួនខ្នាតត្រឹមត្រូវ ។ ក្រៅពីបំនិនជាមូលដ្ឋាននៃគណិតវិទ្យា ត្រូវពង្រីកគំនិតច្នៃប្រឌិតរបស់សិស្សតាមវិចារគណិតវិទ្យា ដើម្បីធានាឲ្យសិស្សអាចអនុវត្តចំណេះដឹងរបស់ខ្លួនក្នុងវិស័យវិទ្យាសាស្ត្របច្ចេកវិទ្យា ដូចជាក្នុងការដោះស្រាយចំណោទផ្សេងៗ ។
រៀនចប់មធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ សិស្សអាច ៖
- ទទួលបានបញ្ញត្តិ និងបំនិននៃគណិតវិទ្យាជាមូលដ្ឋាន
- គណនាត្រឹមត្រូវហើយរហ័ស
- ចេះរិះគិតសមហេតុផល
- ចេះអនុវត្តចំណេះដឹងគណិតវិទ្យាក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាដែលជួបញឹកញាប់
- ចេះប្រើប្រាស់គណិតវិទ្យាក្នុងការសិក្សាមុខវិជ្ជាដទៃទៀត ។
ខ. ខ្លឹមសារសំខាន់ៗ នៃកម្មវិធីសិក្សា
- នព្វន្ត
- ពីជគណិត
- ក្រាភិច
- ស្ថិតិ និងវិភាគ
- សញ្ញាណដំបូងនៃប្រូបាប
- ត្រីកោណមាត្រ
- ធរណីមាត្រ ។
១. នព្វន្ត
- ឲ្យសិស្សស្ដាប់ភាពចាំបាច់ និងការប្រើប្រាស់នៃចំនួនគត់ ប្រភាគ ចំនួនទសភាគ ចំនួនឬឡាទីបចំនួនអសនិទាន។
- ឲ្យសិស្សចេះ ធ្វើប្រមាណវិធីលើចំនួនបានត្រឹមត្រូវ ។
២. ពីជគណិត
ឲ្យសិស្សចេះ ដោះស្រាយចំណោទតាមពីជគណិត រួមមាន ៤ ជំហាន ៖
- យល់ចំណោទ : គេប្រាប់អ្វី ? គេសួរអ្វី ?
- សរសេរសមីការ : តាងអញ្ញាតដោយអក្សរ រួចបកស្រាយចំណោទទៅជាសមភាព នៃកន្សោមពីជគណិត
- ដោះស្រាយសមីការ : គណនារកចម្លើយ
- ផ្ទៀងផ្ទាត់ : ពិនិត្យតើចម្លើយបានបំពេញតាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃចំណោទ ឬទេ ។
៣. ក្រាភិច
- ឲ្យសិស្សសង់ក្រាភិចដោយឲ្យតម្លៃលេខ
- ឲ្យសិស្សចេះប៉ាន់ស្មានភាពកើន និងភាពចុះ នៃខ្សែកោង
- ឲ្យសិស្សចេះបកស្រាយទិន្នន័យ ជាដ្យាក្រាមសសរ ដ្យាក្រាមផ្លិត ។
៤. ស្ថិតិ
- ឲ្យសិស្សចេះប្រមូលផ្ដុំទិន្នន័យ ជាថ្នាក់ ជាក្រុម រួចបញ្ចូលក្នុងតារាង
- ឲ្យសិស្សចេះវិភាគទិន្នន័យតាម ជាមធ្យម មេដ្យាន ម៉ូត
- ឲ្យសិស្សចេះបកស្រាយទិន្នន័យ ជាដ្យាក្រាមសសរ ដ្យាក្រាមផ្លិត ។
៥. សញ្ញាណដំបូងនៃប្រូបាប
- ឲ្យសិស្សយល់បញ្ញត្តិនៃប្រូបាប ដែលជាគណិតវិទ្យាពិសោធលើព្រឹត្តិការណ៍មួយ ដើម្បីកំណត់រកភាគរយដែលព្រឹត្តិការណ៍នោះសង្ឃឹមថានឹងកើតឡើង
- ឲ្យសិស្សចេះអារកាត់ លើកិច្ចការអ្វីមួយដោយថ្លឹងតាមប្រូបាប
P > 0,5 មានប្រៀបជាង
P < 0,5 គ្មានប្រៀបជាង ។
៦. ត្រីកោណមាត្រ
- ឲ្យសិស្សចេះប្រើតារាងត្រីកោណមាត្រ ដើម្បីគណនាមុំ និងជ្រុងនៃត្រីកោណកែង
- អនុវត្តត្រីកោណមាត្រ ដើម្បីគណនាចំណោទនៃប្លង់ទេរ កំពស់ភ្នំ ឬប្រវែងមួយដែលគេពុំអាចវាស់វាបានដោយផ្ទាល់ ។
៧. ធរណីមាត្រ
- ឲ្យសិស្សស្គាល់ ទម្រង់ធរណីមាត្រ : បន្ទាត់ មុំ ត្រីកោណ ចតុកោណ រង្វង់ …
- ឲ្យសិស្សស្គាល់ ទំនាក់ទំនងធរណីមាត្រ
- ទំនាក់ទំនងរវាងបន្ទាត់ពីរ : បន្ទាត់កាត់គ្នា បន្ទាត់កែង បន្ទាត់ស្រប
- ទំនាក់ទំនងរវាងត្រីកោណពីរ : ត្រីកោណប៉ុនគ្នា ត្រីកោណដូចគ្នា
- ទំនាក់ទំនងឆ្លុះ : រូបឆ្លុះ ធៀបផ្ចិត និងធៀបអ័ក្ស
- ឲ្យសិស្សចេះ ដោះស្រាយចំណោទតាមធរណីមាត្រ
គ. វិធីបង្រៀន
១. នៅមធ្យមសិក្សា ការបង្រៀនគណិតវិទ្យា មានលក្ខណៈអរូបី ជាងនៅបឋមសិក្សា ។ គ្រូអាចផ្ដល់បញ្ញត្តិគណិតវិទ្យាដល់សិស្ស តាមពណ៌នា ឬតាមនិយមន័យ ។ ក្នុងការបណ្ដុះបញ្ញាសិស្ស គ្រូអាចប្រើវិធីអនុមានរួមគួបផ្សំនឹងវិធីអនុមានញែក ក្នុងការបង្រៀនគណិតវិទ្យាដល់សិស្ស ។ បន្ថែមទៀត គ្រូក៏អាចប្រើវិធីវិភាគនិងសំយោគ សម្រាប់បំបែកចំណេះដឹងដែលស្មុគស្មាញជាផ្នែកតូចៗ ដើម្បីឲ្យសិស្សងាយយល់មេរៀនបានស៊ីជម្រៅ ។
២. ក្នុងការរៀបចំកិច្ចតែងការបង្រៀន គ្រូត្រូវគោរពតាម ប្រាំជំហាន រួមមាន ៖
- លំនឹងថ្នាក់
- រំលឹកមេរៀនចាស់ ឬបំផុសគំនិតអូសទាញសិស្ស ( សកម្មភាពគ្រូ )
- បង្រៀនមេរៀនថ្មី ( សកម្មភាពគ្រូ + សិស្ស )
- ប្រតិកម្ម ( សកម្មភាពសិស្ស )
- ផ្ដល់លំហាត់ ( សកម្មភាពសិស្ស ) ។
៣. ដើម្បីឲ្យការបង្រៀន និងរៀនគណិតវិទ្យាមានប្រសិទ្ធភាព គ្រូត្រូវមានភារកិច្ចដូចខាងក្រោម ៖
- គ្រូគ្រាន់តែជាអ្នកណែនាំសិស្សក្នុងការរៀនគណិតវិទ្យា ដោយជៀសវាងការផ្ទេរចំណេះដឹងដល់សិស្សតែម្ដង
- គ្រូប្រើសំនួរបំផុស ដើម្បីសួរសិស្ស រួចចម្រាញ់យកចម្លើយពីសិស្សមកវិញ
- គ្រូត្រូវជ្រើសរើសសម្ភារៈឧបទេសក្នុងស្រុក ឬច្នៃប្រឌិតសម្រាប់ក្នុងការបង្រៀនគណិតវិទ្យា
- ក្រៅអំពីចំណេះដឹង និងបំនិនប្រសប់ គ្រូត្រូវសង្កត់បន្ថែមផ្នែកប្រតិបត្តិផ្ទាល់ដៃ ដើម្បីអាចឲ្យសិស្សចូលរួមក្នុងសកម្មភាពផលិតផ្សេងៗ
- គ្រូទម្លាប់ សិស្សឲ្យចេះដោះស្រាយចំណោទ ពិសេសចំណោទមិនប្រក្រតី ដើម្បីឲ្យសិស្សចងចាំរាល់ខ្លឹមសារសំខាន់ៗ នៃគណិតវិទ្យាបានយូរ ។
ខ. ពិសោធន៍អំពីពលកម្ម
សមាសភាគ “ ពិសោធន៍អំពីពលកម្ម ” អប់រំអំពីពិសោធន៍ទូទៅ និងប្រតិបត្តិការលើពលកម្ម ព្រមទាំងអំពីចំណេះដឹងមូលដ្ឋាន ក្នុងការរៀបចំខ្លួនបំពេញការងារមុខរបរក្នុងអនាគត ។ សមាសភាគនេះមានមុខវិជ្ជាតែមួយ គឺបច្ចេកវិទ្យា-គេហវិទ្យា។
បច្ចេកវិទ្យា – គេហវិទ្យា
កម្មវិធីសិក្សា បច្ចេកវិទ្យា-គេហវិទ្យា នៅមធ្យមសិក្សាជួយសិស្សឲ្យមានបំនិនចាំបាច់ក្នុងជីវិត ឲ្យយល់ដឹងអំពីទំនាក់ទំនងរវាងជីវិត និងបំនិនក្នុងផ្ទះ និងសង្គម ហើយនិងជួយសិស្សឥ្យមានឥរិយាបថប្រតិបត្តិរីកចម្រើន ។ កម្មវិធីសិក្សានេះចែកជា បច្ចេកវិទ្យា និងគេហវិទ្យា ។
បច្ចេកវិទ្យា
ក. វត្ថុបំណង
វត្ថុបំណងនៃការបង្រៀនបច្ចេកវិទ្យា នៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ គឺបណ្ដុះគំនិតកត់សម្គាល់ សង្កេត វិភាគបញ្ហា ស្រាវជ្រាវគំនិតមានហើយ និងបញ្ចេញគំនិតថ្មី ស្នើដំណោះស្រាយ ជ្រើសរើសចម្លើយ វាយតម្លៃលទ្ធផល ស្វែងយល់គំនិតថ្មីៗឲ្យបានស៊ីជម្រៅ ហើយយកទៅអនុវត្ត ដើម្បីបញ្ចេញស្នាដៃ ឬដោះស្រាយបញ្ហាប្រចាំថ្ងៃ ។
រៀនចប់កម្មវិធីសិក្សាបច្ចេកវិទ្យា សិស្សអាច ៖
- ចេះអភិវឌ្ឍចំណេះដឹង ចំណេះធ្វើ ទៅតាមនិស្ស័យ និងចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ខ្លួនផ្ទាល់ ដើម្បីឈានទៅជ្រើសរើសការបណ្ដុះបណ្ដាលមុខរបរដ៏សមរម្យ និងពេញចិត្ត
- យល់ដឹងពីសញ្ញាណនៃរូបធាតុ ឧបករណ៍ ការផលិត និងគ្រោះថ្នាក់ដែលអាចកើតឡើងក្នុងការផលិត
- ចេះប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ កែច្នៃសម្ភារៈងាយៗ សម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងគ្រួសារ
- ស្រលាញ់ និងយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការងារពលកម្ម មានសណ្ដាប់ធ្នាប់ក្នុងការទុកដាក់ឧបករណ៍ និងថែរក្សាដោយមានការប្រុងប្រយ័ត្ន
- ឈានទៅយល់ដឹង ស្គាល់ និងប្រើប្រាស់បណ្ដើរៗ បច្ចេកវិទ្យាទំនើប ក្នុងពេលបច្ចុប្ប និង អនាគតកាល ។
ខ. ខ្លឹមសារសំខាន់ៗ នៃកម្មវិធីសិក្សា
- សម្ភារៈប្រើប្រាស់ ក្នុងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ
- ថាមពល ( អគ្គិសនី ព្រះអាទិត្យ ឧស្ម័ន ធ្យូងថ្ម )
- មេកានិច – ម៉ាស៊ីន
- កសិកម្ម ( ការដាំដុះ ការចិញ្ចឹម ការលក់ដូរផលិតផល )
១. សម្ភារៈប្រើប្រាស់
១.១. ការផលិតពីៈ
- រុក្ខជាតិ ( ឈើ វល្លិ ឫស្សី ស្លឹក … )
- លោហៈ ដី ថ្ម
- ប្លាស្ទិច អាគ្រីលិច បាកេលីត … ។
១.២. បម្រើបម្រាស់ និងតំហែទាំ
- បម្រើបម្រាស់ សម្ភារៈទៅតាមរបៀបរបស់វា
- តំហែទាំ និងកែកុនជាបណ្ដើរៗ ដើម្បីប្រើប្រាស់វាបានយូរ ។
២. ថាមពល
២.១. អគ្គិសនី/អេឡិចត្រូនិច
- ចំណេះដឹងងាយៗ អំពីអគ្គិសនី/អេឡិចត្រូនិច
- បម្រើបម្រាស់សម្ភារៈអគ្គិសនីក្នុងផ្ទះ
- ការជួសជុលងាយៗ នៃសម្ភារៈអគ្គិសនី និងបណ្ដាញអគ្គិសនីក្នុងផ្ទះ ។
២.២. ព្រះអាទិត្យ
- ការយល់ដឹងអំពីថាមពលព្រះអាទិត្យ
- បម្រើបម្រាស់ថាមពលព្រះអាទិត្យ
២.៣. ឧស្ម័ន
- ការយល់ដឹងអំពីឧស្ម័នប៊ុយតាន ( ប្រើប្រាស់ក្នុងផ្ទះ )
- បម្រើបម្រាស់ ឧស្ម័នប៊ុយតាន ។
២.៤. ធ្យូងថ្ម
- ការយល់ដឹងអំពីធ្យូងថ្ម
- បម្រើបម្រាស់ធ្យូងថ្ម ។
៣. មេកានិច-ម៉ាស៊ីន
៣.១. ប្រព័ន្ធមេកានិច
- ការយល់ដឹងអំពី ប្រព័ន្ធមេកានិច
- បម្រើបម្រាស់ និងតំហែទាំ ប្រព័ន្ធមេកានិច
- ការជួសជុលងាយៗ ផ្នែកផ្សេងៗ នៃប្រព័ន្ធមេកានិច ។
៣.២. ម៉ាស៊ីន
- ការយល់ដឹងអំពីម៉ាស៊ីនចំហេះក្នុង
- បម្រើបម្រាស់ និងតំហែទាំម៉ាស៊ីន
- ការជួសជុលងាយៗ ផ្នែកផ្សេងៗ នៃម៉ាស៊ីន ។
៤. កសិកម្ម
៤.១. ការដាំដុះ ( ធញ្ញជាតិ បន្លែ ផ្កា ដំណាំហូបផ្លែ … )
- ការជ្រើសរើស និងរៀបចំកន្លែងសម្រាប់ដាំដុះ
- ការជ្រើសរើស ពូជដំណាំគ្រួសារ
- ការថែទាំ និងដាក់ជី ទៅតាមក្បួនដាំដុះ
- វិធីការពារ និងព្យាបាល ជំងឺដំណាំ
- ការយល់ដឹងពីគ្រោះថ្នាក់ ដែលកើតមានឡើងពីការប្រើថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត ។
៤.២. ការផ្សាំ និងបំបៅ
៤.៣. ការចិញ្ចឹមសត្វ ( ចតុបាទ បក្សី មច្ឆជាតិ … )
- ការជ្រើសរើស ពូជ
- ការជ្រើសរើស និងរៀបចំកន្លែងចិញ្ចឹម
- បច្ចេកទេសធ្វើចំណី និងថែបំប៉ន
- វិធីការពារ និងព្យាបាលរោគ ។
៤.៤. ការលក់ដូរផលិតផល ។
គ. វិធីបង្រៀន
១. ឯកសារប្រើប្រាស់
- គ្រូត្រូវជ្រើសរើស ឯកសារណាដែលទំនើប សង្ខេប មានអត្ថបទពន្យល់តិច ប្រកបដោយរូបភាពពន្យល់ច្រើន ដែលមានលក្ខណប្រតិបត្តិ គឺមិនវែងអន្លាយច្រើនឥតប្រយោជន៍ ។ ក្នុងករណីចាំបាច់ គ្រូត្រូវតាក់តែងដោយខ្លួនឯង ដើម្បីឲ្យស្របតាមតម្រូវការជាក់ស្ដែង ក្នុងសហគមន៍ ។
២. ល្បិចបង្រៀន
- គ្រូត្រូវពន្យល់សិស្សដោយបញ្ជាក់ចំនុចសំខាន់ៗ ឲ្យបានច្បាស់លាស់ ។
- ណែនាំឲ្យសិស្ស អនុវត្តដោយផ្ទាល់ ដោយធ្វើឲ្យសិស្សមើលឃើញជាក់ស្ដែង ។
- ដាក់ការងារឲ្យសិស្សធ្វើ ហើយតាមដានសកម្មភាពសិស្សជានិច្ច ។ បើឃើញសិស្សណាមានការលំបាក ត្រូវណែនាំជាបន្ថែមភ្លាម ។ តាមការជាក់ស្ដែង សិស្សអាចធ្វើការងារជាក្រុម ឬម្នាក់ឯង ។
៣. វត្ថុធាតុ សម្ភារៈ ឧបករណ៍ កន្លែងសម្រាប់បង្រៀន
- គ្រូត្រូវចេះធ្វើគម្រោងវត្ថុធាតុ សម្ភារៈ ឧបករណ៍ តាមតម្រូវការជាក់ស្ដែង ហើយស្នើឡើងទៅថ្នាក់លើឲ្យបានទាន់ពេលវេលា ។
- កន្លែងបង្រៀន ត្រូវរៀបចំឲ្យបានត្រឹមត្រូវល្អ ទាំងកន្លែងសម្រាប់គ្រូ ទាំងកន្លែងសម្រាប់សិស្ស ។
- ត្រូវមានកន្លែងសម្រាប់ធ្វើទស្សនកិច្ចសិក្សា ( ក្នុងករណីចាំបាច់ ) ។
គេហវិទ្យា
ក. វត្ថុបំណង
នៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ ការសិក្សាគេហវិទ្យាមានបំណងធ្វើឲ្យសិស្សទទួលបានចំណេះដឹងមូលដ្ឋាន និងបច្ចេកទេសដែលទាក់ទងទៅនឹងក្រុមគ្រួសារ គេហដ្ឋាន ចំណាត់ការផ្ទះ សម្លៀកបំពាក់ ចំណីអាហារ រូបរាងកាយនិងការវិវត្ត អនាម័យសុខភាព ។ បន្ថែមទៀតសិស្សអាចយល់ដឹងពីតួនាទី និងសារៈសំខាន់នៃមេគ្រួសារ និងគ្រួសារ ពីសុភមង្គលក្នុងគ្រួសារព្រមទាំងអាចអភិវឌ្ឍបំនិនចាំបាច់ ឥរិយាបថប្រតិបត្តិក្នុងជីវភាពរស់នៅ និងទំនាក់ទំនងមុខរបរសមស្រប ។
ពេលរៀនចប់កម្មវិធីសិក្សាគេហវិទ្យា សិស្សមាន ៖
១. ចំណេះដឹង
- យល់ដឹងពីកត្តាទាំងឡាយដែលជម្រុញឲ្យគ្រួសាររស់នៅប្រកបដោយសុភមង្គល
- យល់ដឹងពីការលូតលាស់នៃរូបរាងកាយរបស់មនុស្សពីដំណាក់កាលមួយទៅដំណាក់កាលមួយ
- យល់ដឹងពីមុខងារនៃអាហារ និងចេះប្រើប្រាស់អាហារទៅតាម របបកម្រិត
- យល់ដឹងពីទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ
- យល់ដឹងពីការជ្រើសរើសសម្លៀកបំពាក់ ការស្លៀកពាក់ និងការគ្រប់គ្រង ។
២. បំនិន
- រៀបចំខ្លួនប្រាណ អាកប្បកិរិយាឲ្យសមជាកូនខ្មែរ ជាអនាគតអ្នកដឹកនាំគ្រួសារល្អ មេផ្ទះល្អ មាតាបិតាល្អ
- រៀបចំលំនៅស្ថានឲ្យមានសណ្ដាប់ធ្នាប់ និងប្រកបដោយសោភណភាព
- ជ្រើសរើសមុខម្ហូប ធ្វើម្ហូបអាហារប្រកបដោយរុក្ខជាតិ និងសន្សំសំចៃ
- ថែសំអាតរូបរាងកាយប្រកបដោយអនាម័យត្រឹមត្រូវ
- បង្កបង្កើនផលដើម្បីលើកស្ទួយជីវភាពគ្រួសារ ក្នុងលក្ខណៈជាសិប្បកម្មគ្រួសារ ឬពលកម្មគ្រួសារ ។
៣. ឥរិយាបថ
- មានឥរិយាបថសមរម្យជាពលរដ្ឋល្អ ភរិយា-ស្វាមីល្អ
- រាក់ទាក់រួសរាយក្នុងរង្វង់គ្រួសារ ក៏ដូចជា ជាមួយញាតិមិត្តជិតឆ្ងាយ
- ទទួលខុសត្រូវចំពោះ សុខុមាលភាពគ្រួសារ ។
ខ.ខ្លឹមសារសំខាន់ៗ នៃកម្មវិធីសិក្សា
- ជីវភាពគ្រួសារ និងចំណាត់ការផ្ទះ
- ចំណីអាហារ និងការចិញ្ចឹម
- សម្លៀកបំពាក់ និងការកាត់ ដេរ ប៉ាក់
- អប់រំសុខភាព
- របៀបតុបតែង រចនា ។
១. ជីវភាពគ្រួសារ និងចំណាត់ការផ្ទះ
- គ្រួសារ
- សុភមង្គលក្នុងគ្រួសារ
- ស្ត្រីក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ
- រូបរាងកាយរបស់អ្នក
- ការវិវត្តនៃរូបរាងកាយ
- លំនៅស្ថាន
- ការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះលំនៅស្ថាន
- ភាពគ្មានគ្រោះថ្នាក់ក្នុងផ្ទះ
- សង្គ្រោះបន្ទាន់ ។
២. ចំណីអាហារ និងការចិញ្ចឹម
- ចំណីអាហារសម្រាប់សុខភាព
- សាច់ ស៊ុត ត្រី
- បន្លែ
- វិធីដាំស្ល ។
៣. សម្លៀកបំពាក់
- ប្រវត្តិ និងលក្ខណៈសម្លៀកបំពាក់ខ្មែរ
- សម្លៀកបំពាក់ និងរូបកាយ
- របៀបជ្រើសរើសក្រណាត់សំពត់
- របៀបថែរក្សា គ្រប់គ្រង សម្លៀកបំពាក់
- ប្រដាប់ប្រដាជាគោលសម្រាប់អាជីវកម្ម កាត់ដេរ
- ថ្នេរគោល
- ការកាត់ដេរ ប៉ាក់ ។
៤. អប់រំសុខភាព
- វត្ថុបំណងក្នុងការអប់រំសុខភាព
- សុខភាព និងជំងឺ
- បរិស្ថាន និងសុខភាព ។
៥. របៀបតុបតែងរចនា
- វត្ថុបំណងក្នុងការតុបតែង រចនា
- រចនាសម្ភារៈសម្រាប់ពិធីបុណ្យប្រពៃណីផ្សេងៗ របស់ប្រជាជនកម្ពុជា និងពិធីផ្សេងៗ ទៀត
- ធ្វើល្បែងកុមារ … ។
គ. វិធីបង្រៀន
ក្នុងការបង្រៀនប្រធានបទនីមួយៗ ចាំបាច់ពិចារណាលើចំនុចខាងក្រោម ៖
១. ត្រូវបែងចែកសិស្សជាក្រុមតាមចំណង់ចំណូលចិត្ត និងតាមលទ្ធភាព ។
២. ត្រូវចេះប្រើបំនិនរបស់ក្រុមនីមួយៗ ។
៣. ត្រូវចេះសម្របសម្រួលទៅតាមក្រុមនីមួយៗ ។
៤. ត្រូវចេះប្រើពេលវេលាជាងពាក់កណ្ដាល នៃម៉ោងសិក្សាគេហវិទ្យាសម្រាប់ពិសោធ ធ្វើទស្សនកិច្ចសិក្សា និងអនុវត្ត ។
៥. ត្រូវផ្ដោតទៅលើការគ្រប់គ្រងសម្ភារៈផ្សេងៗ ប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះគ្រោះថ្នាក់ដែលនឹងកើតមាន ធានាសុវត្ថិភាព និងអនាម័យ ។
៦. ត្រូវបង្កលក្ខណៈឲ្យមានការអនុវត្តជាក់ស្ដែង និងដោយផ្ទាល់ ៖
- ក្នុងការគ្រប់គ្រងផ្ទះសម្បែងក្នុងជីវភាពរស់នៅ ចាំបាច់ត្រូវអនុវត្តជាក់ស្ដែងក្នុងទីកន្លែងស្នាក់នៅ ដើម្បីឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព ។
- ក្នុងការធ្វើម្ហូបអាហារ ចាំបាច់ត្រូវមានសម្ភារៈផ្ទះបាយគ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងសាលារៀន ដើម្បីអនុវត្តជាក់ស្ដែងដោយផ្ទាល់ ។
គ. “ពិសោធន៍អំពីជីវិត” និង “ ស្មារតី តំលៃ និង ឥរិយាបថ ”
សមាសភាគ “ ពិសោធន៍អំពីជីវិត ” អប់រំអំពីលំនាំដោះស្រាយបញ្ហាសង្គម និងបញ្ហាជីវិតប្រចាំថ្ងៃដោយសង្កត់លើបំនិនខាងលំនាំវិទ្យាសាស្ត្រ ដើម្បីធ្វើឲ្យជីវិតល្អប្រសើរឡើង ។ សមាសភាគនេះរួមមានមុខវិជ្ជា វិទ្យាសាស្ត្រ ( ក្នុងនោះមាន រូបវិទ្យា-គីមី ជីវវិទ្យា និងផែនដីវិទ្យា ) និងសិក្សាសង្គម ( ក្នុងនោះមាន ប្រវត្តិ-ភូមិវិទ្យា ) ។ ឯសមាសភាគ “ ស្មារតី តម្លៃ និងឥរិយាបថ ” អប់រំអំពីតម្លៃថ្លៃថ្នូររបស់មនុស្ស ដែលសង្គមកម្ពុជាទទួលស្គាល់ និងប្រាថ្នាចង់បាន ហើយធ្វើឲ្យសិស្សយល់ដឹង និងប្រតិបត្តិ ដោយផ្ទាល់ និងដោយប្រយោល ។ តម្លៃទាំងនេះចេញមកពីព្រះពុទ្ធសាសនា ទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីល្អៗ នៃប្រជាជនកម្ពុជា ដែលមានពីយូរលង់ណាស់មកហើយ ។ ទន្ទឹមនឹងនេះក៏មានការអប់រំទាក់ទងនឹងច្បាប់ផ្សេងៗ របស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា សិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យ សន្តិសុខ ចរាចរណ៍ជាដើមបន្ថែមទៀត ។ សមាសភាគនេះមានតែមុខវិជ្ជារងមួយនៃសិក្សាសង្គម គឺសីលធម៌-ពលរដ្ឋវិជ្ជា ។ សមាសភាគទាំងពីរនេះកើតឡើងរួមគ្នាដោយមុខវិជ្ជាតែពីរប៉ុណ្ណោះ គឺវិទ្យាសាស្ត្រ និងសិក្សាសង្គម ។
វិទ្យាសាស្ត្រ
ក. វត្ថុបំណង
ការសិក្សាវិទ្យាសាស្ត្រនៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ មានវត្ថុបំណងអភិវឌ្ឍសមត្ថភាព និងឥរិយាបថរបស់សិស្សឲ្យចេះស្វែងយល់ពីអត្ថិភាពធម្មជាតិ តាមរយៈការសង្កេត និងការពិសោធ ដើម្បីបង្កើនការយល់ដឹងអំពីវត្ថុធម្មជាតិ និងបាតុភូតនានា ។ ការធ្វើដូចនេះនាំសិស្សឲ្យយល់ដឹងអំពីទំនាក់ទំនងរវាងធម្មជាតិនិងមនុស្ស ហើយមានស្មារតីនិងទឹកចិត្តស្រលាញ់ធម្មជាតិ និង ចេះការពារបរិស្ថាន ។
ការសិក្សាវិទ្យាសាស្ត្រនៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ មានបំណងបណ្ដុះបណ្ដាល ៖
១. ចំណេះដឹង
មុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្ត្រនៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ ជួយសិស្សឲ្យ ៖
- ចេះសង្កេត ពិសោធ និងបកស្រាយបាតុភូតធម្មជាតិ បាតុភូតជីវសាស្ត្រ បាតុភូតផែនដី ស្របតាម បច្ចេកវិទ្យា ពិភពលោក និងតម្រូវការសង្គម
- ចេះបញ្ជាក់ពីបញ្ញត្តិគ្រឹះ និងផលប្រយោជន៍វិទ្យាសាស្ត្រ
- ចេះឆ្ងល់ តាមដាន ដោះស្រាយភាពជាក់ស្ដែងស្របតាមទ្រឹស្ដីដែលទាក់ទងនឹងធម្មជាតិ ជាពិសេសបណ្ដុះគំនិតការពារបរិស្ថាន ក្នុងគោលដៅធានាលំនឹងធម្មជាតិ
- ចេះថែរក្សាការពារ និងប្រើប្រាស់សមស្របនូវធនធានធម្មជាតិ ដែលមានរួចមកហើយនៅក្នុង ទឹក ដី លើអាកាស
- ចេះរៀបចំខ្លួនបន្តការសិក្សាវិទ្យាសាស្ត្រនៅមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិទៀត ។
២. បំនិន
ទន្ទឹមនឹងចំណេះដឹងខាងលើ សិស្សមានបំនិនអាច ៖
- ពិចារណា វិនិច្ឆ័យដោះស្រាយរាល់បាតុភូតទាំងឡាយប្រកបដោយលក្ខណវិទ្យាសាស្ត្រ
- យកចំណេះដឹងតាមទ្រឹស្ដីវិទ្យាសាស្ត្រ ទៅអនុវត្តក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ
- លើកកម្ពស់ការថែរក្សាអនាម័យផ្ទាល់ខ្លួន សាធារណៈ ព្រមទាំងធ្វើឲ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់ ថែរក្សាបរិស្ថាន ដើម្បីធានាសុខភាពប្រជាពលរដ្ឋ និងសុវត្ថិភាពសង្គម
- ប្រើប្រាស់បញ្ញត្តិគ្រឹះនៃទ្រឹស្ដី អនុវត្តលើសម្ភារៈបច្ចេកទេសសម្រាប់ប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃ ។
៣. ឥរិយាបថ ជាមួយនឹងចំណេះដឹង និងបំនិនខាងលើ សិស្សអាចក្លាយទៅជាមនុស្សចេះ ៖
- ស្រលាញ់មុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្ត្របច្ចេកទេស និងភាពពិតប្រាកដ
- ស្រលាញ់ធម្មជាតិ និងចេះការពារបរិស្ថាន
- យល់ដឹងពីទំនាក់ទំនងរវាងធម្មជាតិ និងភាវៈរស់
- យល់ដឹងពីការអនុវត្តយ៉ាងត្រឹមត្រូវនៃវិទ្យាសាស្ត្របច្ចេកវិទ្យាដោយឈរលើស្មារតីសីលធម៌ មនុស្សធម៌
- ប្រើប្រាស់ធនធានធម្មជាតិ ដោយមធ្យោបាយសមស្រប ។
ខ. ខ្លឹមសារសំខាន់ៗ នៃកម្មវិធីសិក្សា
វិទ្យាសាស្ត្រនៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិចែកជា ៖
- រូបវិទ្យា
- គីមីវិទ្យា
- ជីវវិទ្យា
- ផែនដីវិទ្យា ។
១. រូបវិទ្យា
១.១. រង្វាស់ខ្នាត
– ចេះប្រើខ្នាត និងសម្ភារៈសំខាន់ៗ សម្រាប់វាស់ប្រវែង ពេល ផ្ទៃ មាឌ ទំងន់ សីតុណ្ហភាព ។
១.២. ចលនាត្រង់ កម្លាំង ថាមពល កម្មន្ត កំដៅ
- ស្គាល់បញ្ញត្តិគ្រឹះនៃចំងាយចរ ល្បឿន សំទុះ
- ស្គាល់កំណកំណើតនៃកម្លាំង ច្បាប់ញូតុន ម៉ូម៉ង់នៃកម្លាំង
- បញ្ជាក់ពីប្រភព ប្រភេទ និងបម្រែបម្រួលថាមពល
- បង្ហាញពីការរីកនៃអង្គធាតុរឹង រាវ និងឧស្ម័ន និងការអនុវត្តរបស់វា ព្រមទាំងស្គាល់ចំនុចរលាយ រំពុះ កំណក រំហួតនៃអង្គធាតុ ។
១.៣. លក្ខណៈគ្រឹះ និងរូបមន្តសំខាន់ៗ
- ស្គាល់ពីសញ្ញាណនៃបន្ទុកអគ្គិសនី ប៉ូតង់ស្យែល ចរន្តអគ្គិសនី សៀគ្វីអគ្គិសនី ច្បាប់អូម សៀគ្វីត ជាស៊េរី ជាខ្នែង បំលែងថាមពលអគ្គិសនីជាថាមពលពន្លឺ មេកានិច កំដៅ ម៉ាញេទិច
- ស្គាល់ម៉ាស៊ីនងាយ ដូចជារ៉ក ឃ្នាស់ ត្រឺយ និងការអនុវត្តគោលការណ៍របស់វាក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ
- និយមន័យ និងច្បាប់បរិមាណចលនា
- យល់ដឹងពីសន្ទនីយ៍ និងសម្ភាធ ។
១.៤. ម៉ាញេទិច អុបទិចធរណីមាត្រ អេឡិចត្រូស្តាទិច អេឡិចត្រូម៉ាញេទិច សូរ លំយោល រលក កំដៅ
- យល់ដឹងពីដំណាលត្រង់នៃពន្លឺ ចំណាំងផ្លាត ចំណាំងបែរ ឡង់ទីបង្រួម ឡង់ទីពង្រីក កែវពង្រីក ម៉ាស៊ីនថត
- ស្គាល់ប្រភពសូរ ប្រេកង់ អំព្លីទុក ល្បឿនសូរក្នុងខ្យល់
- ស្គាល់ពីការរីកនៃអង្គធាតុ ចំនុចរំពុះទឹក ចំនុចកំណកទឹក លក្ខណៈចម្លងកំដៅ
- ស្គាល់ពីដែនម៉ាញេទិច អាំងតង់ស៊ីតេ ដែនម៉ាញេទិច ចរន្តអាំងឌុចស្យុង ទិសដៅចរន្តអាំងឌុចស្យុង ច្បាប់ឡិន
- ស្គាល់រលកបណ្ដោយ រលកទទឹង ជំហានរលក ប្រកង់ អំព្លីទុត ។
២. គីមីវិទ្យា
២.១. រង្វាស់ខ្នាត
- ចេះប្រើខ្នាត និងសម្ភារៈសម្រាប់វាស់ប្រវែង ម៉ាស មាឌ សីតុណ្ហភាព ម៉ាសមាឌ និងសំពាធ ។
២.២. លក្ខណៈ និងចំណាត់ថ្នាក់នៃរូបធាតុ
- ស្គាល់លក្ខណៈនៃរូបធាតុ និងបម្រើបម្រាស់នៃរូបធាតុ
- ចេះប្រៀបធៀបលក្ខណៈខុសគ្នានៃរូបធាតុ ព្រមទាំងបែងចែកសម្ភារៈធម្មជាតិ និងសម្ភារៈសិប្បនិម្មិត ។
២.៣. អន្តរកម្ម និងវិធីញែកល្បាយ
- យល់ដឹងពី បំលែងនៃអង្គធាតុក្រោមអំពើនៃកំដៅ ពន្លឺ ល្បាយ និងវិធីញែកល្បាយ ។
២.៤. អាតូម-ម៉ូលេគុល
– ចេះបែងចែក និងស្គាល់ពីអាតូម ម៉ូលេគុល ព្រមទាំងនិមិត្តសញ្ញា នៃរូបមន្តគីមី ។
២.៥. ធាតុ ល្បាយ អង្គធាតុសមាស ខ្យល់ ទឹក អាស៊ីត បាស
- ស្គាល់និយមន័យធាតុ សមាសធាតុ ល្បាយ និងធាតុ១០ដំបូងនៃលោហៈ និងអលោហៈ
- យល់ដឹងពីសមាសធាតុខ្យល់ ទឹក អាស៊ីត បាស និងបម្រើបម្រាស់វា
- ស្គាល់ពីផលវិបាករបស់វាទៅលើមនុស្ស និងបរិស្ថាន ។
៣. ជីវវិទ្យា
៣.១. វិធីសិក្សាវិទ្យាសាស្ត្រ
- ស្គាល់និយមន័យនៃវិទ្យាសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រនៃជីវិត
- ចេះប្រើប្រាស់រង្វាស់ផ្សេងៗ ។
៣.២. រូបរាងផ្សេងៗ នៃជីវិត
– ស្គាល់ពីភាវៈរស់ និងភាវៈគ្មានជីវិត ព្រមទាំងភាវៈខុសគ្នាទាំងរូបរាង ទាំងទីកន្លែងរស់នៅ
– ចេះធ្វើចំណែកថ្នាក់រុក្ខជាតិ សត្វ និងស្គាល់ពីសារពាង្គកាយតូចៗ ដែលអាចបង្កជំងឺដល់មនុស្ស សត្វ និងរុក្ខជាតិ ។
៣.៣. លំនាំជីវិត និងអេកូឡូស៊ី
- ស្គាល់ពីទម្រង់ ផ្នែកផ្សេងៗនៃកោសិកា និងយល់ដឹងថា ភាវៈរស់ទាំងឡាយត្រូវការការចិញ្ចឹម ដំណឹកនាំ និងការបន្តពូជ
- យល់ដឹងពីអន្តរអំពើរវាងភាវៈរស់ និងភាវៈគ្មានជីវិត ព្រមទាំងពីទំនាក់ទំនងរវាងប្រភេទសារពាង្គកាយ ផ្សេងៗ ។
៣.៤. ជីវវិទ្យាមនុស្ស
- ស្គាល់ពីសរីរាង្គសំខាន់ៗក្នុងខ្លួនមនុស្ស ដូចជាប្រព័ន្ធសាច់ដុំ ប្រដាប់រំលាយអាហារ ប្រដាប់របត់ឈាម ប្រដាប់ដង្ហើម ប្រព័ន្ធប្រសាទ ប្រព័ន្ធអង់ដូគ្រីន ប្រដាប់បន្តពូជ និងមុខងាររបស់សរីរាង្គនីមួយៗ
- ស្គាល់ពីជំងឺឆ្លង ជំងឺតពូជ ជំងឺអេដស៍
- ស្គាល់ពីគ្រឿងញៀន និងផលវិបាករបស់វា ។
៤. ផែនដីវិទ្យា
៤.១. របកគំហើញនៃផែនដីវិទ្យា តារានិករ កាឡាក់ស៊ី ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ
- ស្គាល់ឧបករណ៍ផែនដី
- ស្គាល់ពីកំណកំណើត និងការបាត់បង់នៃក្រុមតារា និងលក្ខណពិសេសនៃតារា
- ស្គាល់ពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ចលនារបស់ភព អាចម៍ផ្កាយ ផ្កាយដុះកន្ទុយ ។
៤.២. ផែនី ព្រះច័ន្ទ រ៉ែ សិលា
– ស្គាល់ពីភពផែនដី និងព្រះច័ន្ទ
- ស្គាល់និយមន័យរ៉ែ និងបម្រើបម្រាស់រ៉ែ
- ស្គាល់ពីកំណកំណើតសិលា ភ្នំភ្លើង ។
៤.៣. ទម្រង់ក្នុងស្នូលផែនដី លើផ្ទៃដី ទឹកសាប មហាសាគរ
- ស្គាល់ស្នូលផែនដី ម៉ង់តូ សំបកផែនដី
- ស្គាល់ទ្វីប និងចេះសង់ផែនទីលើផ្ទៃដែនដី
- ស្គាល់ប្រភពទឹកសាប លើផ្ទៃដែនដី និងក្នុងជម្រៅផែនដី
- ស្គាល់ពីមហាសាគរនៃពិភពលោក លក្ខណៈនៃទឹកសមុទ្រ និងចលនានៃមហាសាគរ ។
៤.៤. បរិស្ថាន
គ. វិធីបង្រៀន
- ក្នុងការបង្រៀនវិទ្យាសាស្ត្រ គ្រូមានតួនាទីជាអ្នកសម្របសម្រួល ជាអ្នកណែនាំ និងបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ការសិក្សារបស់សិស្ស
- គ្រូត្រូវប្រើសម្ភារៈឧបទេស ផ្ដល់បទពិសោធ ដើម្បីឲ្យសិស្សងាយស្រួលស្រូបចំណេះដឹងផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រ
- គ្រូត្រូវបង្រៀនទៅតាមសមត្ថភាព និងវ័យរបស់សិស្ស
- គ្រូត្រូវបង្កលក្ខណៈឲ្យសិស្ស អាចធ្វើទស្សនកិច្ចសិក្សា ឬចែកសិស្សជាក្រុមតូចៗ ដើម្បីស្រាវជ្រាវ និងអាចរៀនពីគ្នាទៅវិញទៅមក
- គ្រូបង្កឲ្យមានវេទិកាសំនួរចម្លើយ បំផុសឲ្យសិស្សអាចឆ្លើយដោយខ្លួនឯង ហើយគ្រូបំពេញបន្ថែម
- គ្រូធ្វើពិសោធន៍ ឲ្យសិស្សលើកចម្ងល់ ឲ្យសិស្សពិចារណា ប្រើវិធីឲ្យសិស្សចេះចាប់អារម្មណ៍ អាចយកចំណេះដឹងនេះទៅអនុវត្តជាក់ស្ដែងក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ និងអាចបន្តការសិក្សាទៅថ្នាក់លើ ។
២. សិក្សាសង្គម
វត្ថុបំណងរួមនៃសិក្សាសង្គម នៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ គឺជួយសិស្សឲ្យមានពុទ្ធិជាមូលដ្ឋាន អំពីទិដ្ឋភាពទូទៅនៃសង្គមសេដ្ឋកិច្ច ដើម្បីរស់នៅជាពលរដ្ឋល្អ ស្រលាញ់ជាតិ សាសនា ព្រះមហាក្សត្រ ស្រលាញ់មនុស្សជាតិ និងភពផែនដីយើង ហើយយកចំណេះដឹងមកប្រើ ដើម្បីអភិវឌ្ឍសង្គម ឲ្យរីកចម្រើនជាលំដាប់។ សិក្សាសង្គមចែកជា ប្រវត្តិវិទ្យា ភូមិវិទ្យា និងសីលធម៌-ពលរដ្ឋវិជ្ជា ។
ប្រវត្តិវិទ្យា
ក. វត្ថុបំណង
វត្ថុបំណងនៃការបង្រៀនប្រវត្តិវិទ្យានៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ គឺបណ្ដុះស្មារតីស្នេហាជាតិ ចេះអត់ឱនរវាងគ្នានិងគ្នា ធ្វើឲ្យសិស្សនឹកឃើញ ពីភាពរុងរឿងនៃសម័យមុន ពីការវិវត្តនៃសង្គម ដឹងភាពខុសគ្នានៃសង្គម ។ សិស្សអាចចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ ចេះវិភាគព្រឹត្តិការណ៍ ចេះទិតៀន និងអាចចូលរួមមតិក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសង្គម ។
រៀនចប់មធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ សិស្សអាចមាន ៖
១. ចំណេះដឹង
សិស្សយល់ដឹងពីការវិវត្ត បញ្ហា សមិទ្ធផល គំនិត និងព្រឹត្តិការណ៍ក្នុងអតីតកាលដែលជះឥទ្ធិពលមកដល់បច្ចុប្បន្នកាល ។ សិស្សមានចំណេះដឹងអំពីអតីតកាលរបស់ប្រទេស គឺសិក្សាពីការវិវត្តនៃសង្គមមនុស្ស អំពីចិត្តគំនិត និងព្រឹត្តិការណ៍នៅក្នុងអតីតកាល ដើម្បីចាត់ចែងបច្ចុប្បន្នកាល និងរៀបចំអនាគតកាល ។
២. បំនិន : សិស្សអាចទទួលបាននូវវិធី ៖
- សន្និដ្ឋានលើការប្រែប្រួលរបស់សង្គម
- វិភាគលើព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រ
- ផ្ដល់ព័ត៌មានអំពីប្រវត្តិទីតាំងភូមិសាស្ត្រនៃប្រទេសកម្ពុជា តំបន់ និងសកលលោក
- បង្ហាញអត្តសញ្ញាណជាតិរបស់ខ្លួន
- ប្រើប្រាស់មេរៀនប្រវត្តិសាស្ត្រ ក្នុងការចាត់ចែងបច្ចុប្បន្នកាលដើម្បីរៀបចំអនាគតកាល ។
៣. ឥរិយាបថ : សិស្សអាចមាន ៖
- ស្មារតីគោរព និងលើកតម្កើង វប្បធម៌ អរិយធម៌ជាតិខ្លួន និងអន្តរជាតិ
- ស្មារតីសាមគ្គីភាព និងសេចក្ដីក្លាហានហ៊ានលះបង់ដើម្បីជាតិ
- ស្មារតីបន្តវេនពីវីរបុរសក្នុងអតីកាល
- ស្មារតីទទួលខុសត្រូវចំពោះអំពើរបស់ខ្លួន ។
ខ. ខ្លឹមសារសំខាន់ៗ នៃកម្មវិធិសិក្សា
នៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ សិស្សរៀនអំពីស្ថានភាពសង្គម សេដ្ឋកិច្ច នយោបាយរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ប្រទេសក្នុងតំបន់ និងប្រទេសក្នុងសកលលោកមួយចំនួនតាំងពីសម័យបុរេប្រវត្តិ រហូតដល់សហសម័យ ។ ក្នុងមេរៀនប្រវត្តិវិទ្យា ត្រូវបញ្ចូលការអប់រំប្រជាករ ដូចជា ៖
- ទំនាក់ទំនងរវាងបុគ្គលនិងបុគ្គល ប្រទេសនិងប្រទេស ក្នុងការបណ្ដុះស្មារតីពលីកម្មដើម្បីប្រទេសជាតិ និងមនុស្សជាតិ ។
- ទំនាក់ទំនងរវាងសហគមន៍និងសហគមន៍ ក្នុងប្រទេស និងក្រៅប្រទេស ក្នុងការបណ្ដុះស្មារតីមនុស្សជាតិ ដើម្បីលើកតម្លៃវប្បធម៌ និងអរិយធម៌ ។
- ការស្វែងយល់ពីអតីតកាល ដឹងមូលហេតុ និងផលវិបាកនៃសង្គ្រាម ស្គាល់គុណប្រយោជន៍នៃសន្តិភាព និងស្គាល់ជីវភាពរបស់ប្រជារាស្ត្រ ក្នុងសម័យកាលនីមួយៗ ។
- ស្វែងយល់សិទ្ធិមនុស្ស ដើម្បីសន្តិភាព និងផ្សះផ្សាជាតិ ( ស្គាល់សិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិនារី សិទ្ធិកុមារ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ) ។
- ស្វែងយល់សេដ្ឋកិច្ចសង្គម និងស្គាល់ករណីយកិច្ចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ក្នុងការកសាងជាតិ និងការពារជាតិ ។
ខ្លឹមសារកម្មវិធីសិក្សាមាន ៖
១. និយមន័យនៃពាក្យប្រវត្តិវិទ្យា បង្កលក្ខណៈឲ្យសិស្ស ៖
- ចេះប្រើឯកសារ ប្រវត្តិវិទ្យា
- ចេះធ្វើការទិតៀន ប្រវត្តិវិទ្យា
- យល់ដឹងអំពីផលប្រយោជន៍ នៃប្រវត្តិវិទ្យា ។
២. កាលប្រវត្តិបង្កលក្ខណៈឲ្យសិស្ស
– ស្គាល់និយមន័យនៃពាក្យ
– ដឹងអំពីរបៀបចែកកាល សករាជ និងរង្វាស់ពេល ។
៣. បុរេប្រវត្តិ សិស្សរៀនអំពី
- លក្ខណៈទូទៅ
- អរិយធម៌ ក្នុងយុគថ្មបំបែក ថ្មរំលីង និងយុកលោហៈ
- របៀបសន្និដ្ឋាន ។
៤. ប្រវត្តិសាស្ត្រសកលលោក សិស្សរៀនអំពី ៖
- ប្រទេសអេហ្ស៊ីប បុរាណ
- ជនជាតិហេប្រី
- តំបន់មេសូប៉ូតាមី
- អាណាចក្រពែក
- ប្រទេសក្រិច
- ជនជាតិរ៉ូម សម័យបុរាណ
- ប្រទេសឥណ្ឌា សម័យបុរាណ
- អរិយធម៌ឥណ្ឌា ( សង្គម សាសនា សម័យវេទនិយម )
- ឥណ្ឌា ចន្លោះសម័យវេទនិយម និងពុទ្ធនិយម
- ប្រទេសចិន សម័យបុរាណ
- ទស្សនៈចិន សម័យបុរាណ ( លទ្ធិខុងជឺ និងលទ្ធិតាវ )
- សកលលោកនៅមជ្ឈឹមសម័យ
- ប្រទេសអង់គ្លេស បារាំង អាមេរិចនៅសតវត្សទី ១៨-១៩-២០
- ការវិវត្ត នៃវិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកទេស ។
៥. ប្រវត្តិសាស្ត្រ តំបន់ សិស្សរៀនអំពី ៖
- ប្រទេស វៀតណាម ថៃ ឡាវ ។
៦. ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា សិស្សរៀនអំពី ៖
- បុរេប្រវត្តិប្រទេសកម្ពុជា ( រៀនអំពីតឹកតាង ដែលរកឃើញតាមស្ថានីយបុរេប្រវត្តិប្រទេសកម្ពុជា )
- ប្រទេសកម្ពុជាមុនសម័យអង្គរ ៖ កំណើតនគរភ្នំ (ហ្វូណន) រាជវង្សនគរភ្នំ ការគ្រប់គ្រងប្រទេស ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជន វប្បធម៌ ជំនឿ សាសនា ការបែកបាក់ ការឈ្លានពានរបស់ពួកជ្វា ការតស៊ូរំដោះចេនឡា
- ប្រទេសកម្ពុជា សម័យអង្គរ ( ចាប់ពីរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ដល់រជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ) : ការកសាងក្រុងអង្គរ សង្គ្រាម សមិទ្ធផល រជ្ជកាលមហាក្សត្រល្បីៗ សាសនា ជំនឿទំនៀមទម្លាប់
- ប្រទេសកម្ពុជា សម័យក្រោយអង្គរ : ការកសាងរាជធានីនៅចតុមុខ ទំនាស់ក្នុងរាជវង្ស ការបាត់បង់ទឹកដី
- ប្រទេសកម្ពុជា សម័យលង្វែក : ចំបាំងរវាងខ្មែរ និងសៀម អន្តរាគមន៍ជនជាតិអឺរ៉ុប ទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុងរ៉េ
- ប្រទេសកម្ពុជាសម័យឧដុង្គ
- ប្រទេសកម្ពុជា សម័យអាណានិគមបារាំង មូលហេតុការដាក់អាណានិគម ព្រឹត្តិការណ៍នានា និងបូជនីយកិច្ចដើម្បីទាមទារឯករាជ្យ ។
គ. វិធីបង្រៀន
អាស្រ័យទៅតាមមេរៀនត្រូវជ្រើសរើសវិធីសមស្រប។ វិធីទាំងនេះមាន ៖
- ឧទ្ទេស
- សោតទស្សន៍
- និទានរឿង
- ពិចារណា
មេរៀនប្រវត្តិវិទ្យា ជាមេរៀនអំពីអតីតកាល ដូចនេះ ការបង្រៀន មានការលំបាកក្នុងការធ្វើរូបីកម្មមេរៀន ក៏ប៉ុន្តែ យើងអាចទាក់ទាញអារម្មណ៍សិស្សឲ្យចងចាំបានងាយដោយសារ ៖
- បង្កលក្ខណៈឲ្យសិស្ស ចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការតែងបង្រៀន
- ប្រើប្រាស់ផែនទីប្រវត្តិសាស្ត្រ ភាពយន្តឯកសារ
- ទស្សនកិច្ចសិក្សា
- បំផុសឲ្យសិស្សចោទជាសំនួរ និងដោះស្រាយសំនួរ
- នាំសិស្សស្រាវជ្រាវ និងកសាងឯកសារ ។
ភូមិវិទ្យា
ក. វត្ថុបំណង
ភូមិវិទ្យានៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិមានបំណងបណ្ដុះសិស្ស ឲ្យមានពុទ្ធិអំពីបញ្ហាមនុស្ស និងបរិស្ថាន ព្រមទាំងឲ្យស្គាល់ច្បាស់ ពីមាតុភូមិរបស់ខ្លួន និងប្រទេសដទៃទៀតក្នុងទិដ្ឋភាពធម្មជាតិ សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច ហើយយកចំណេះដឹងទាំងនេះធ្វើជាទុនសម្រាប់ចូលរួមអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ ក្នុងចរន្តសេដ្ឋកិច្ចនយោបាយនៃពិភពលោកបច្ចុប្បន្ន ។ នៅពេលរៀនចប់មធ្យមសិក្សាបឋមភូមិសិស្ស ៖
- យល់ដឹងអំពីប្រទេសយើង និងមជ្ឈដ្ឋានធម្មជាតិនានានៅលើភពផែនដី
- យល់ដឹងអំពីលក្ខណៈទូទៅនៃទ្វីបយើង និងភូមិភាគខ្លះៗ នៃទ្វីបដែលមានទំនាក់ទំនងនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចជាមួយកម្ពុជា
- យល់ដឹងអំពីប្រទេសយើង និងបណ្ដាប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន
- ប៉ិនប្រសប់ក្នុងការទាញយកផលប្រយោជន៍ ពីការសិក្សាភូមិវិទ្យាមកបម្រើការអភិវឌ្ឍសង្គមជាតិយើង
- ចេះស្រលាញ់ ចេះប្រៀបធៀប ស្រាវជ្រាវដកពិសោធន៍ពីការយល់ដឹងភូមិសាស្ត្រ ដើម្បីបង្កើនសមត្ថភាពខ្លួនឲ្យក្លាយជាពលរដ្ឋប្រសើររបស់ប្រទេស ។
ខ. ខ្លឹមសារសំខាន់ៗ នៃកម្មវិធីសិក្សា
- ប្រទេសកម្ពុជា
- មនុស្ស ក្នុងមជ្ឈដ្ឋានក្ដៅ
- មនុស្សក្នុងមជ្ឈដ្ឋានត្រជាក់បង្គួរ
- មនុស្សក្នុងមជ្ឈដ្ឋានគាបសង្កត់ពីធម្មជាតិ
- ទ្វីបអាស៊ី
- អាស៊ីអាគ្នេយ៍
- អាស៊ីបូព៌ា
- អាស៊ីទក្សិណ
- សិក្សាភូមិវិទ្យាប្រទេសកម្ពុជា
- ប្រទេសសមាជិកសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ។
១.ប្រទេសកម្ពុជា
– លក្ខណៈទូទៅរបស់ប្រទេសកម្ពុជា
២. មនុស្សក្នុងមជ្ឈដ្ឋានក្ដៅ
– មនុស្សជាង៣០០លាននាក់រស់នៅក្នុងតំបន់ត្រូពិច
– ការរៀបចំក្នុងតំបន់ត្រូពិច
៣. មនុស្សក្នុងមជ្ឈដ្ឋានត្រជាក់បង្គួរ
- លក្ខណៈទូទៅ និងការវិវត្តនៃមជ្ឈដ្ឋានត្រជាក់បង្គួរ
៤. មនុស្សក្នុងមជ្ឈដ្ឋានគាបសង្កត់ពីធម្មជាតិ
- មនុស្សក្នុងតំបន់វាលលំហក្ដៅ
– មនុស្សក្នុងតំបន់ប៉ូល
៥. ទ្វីបអាស៊ី : លក្ខណៈទូទៅ
៦. អាស៊ីអាគ្នេយយ៍ : លក្ខណៈទូទៅ ប្រទេសឡាវ ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា
៧. អាស៊ីបូព៌ា
- លក្ខណៈទូទៅ
- ប្រទេសចិន
- ប្រទេសកូរ៉េខាងជើង និងកូរ៉េខាងត្បូង
៨. អាស៊ីទក្សិន : លក្ខណៈទូទៅ ប្រទេសឥណ្ឌា
៩. សិក្សាភូមិវិទ្យាប្រទេសកម្ពុជា
- លក្ខខ័ណ្ឌធម្មជាតិ
- លក្ខខ័ណ្ឌសង្គម
- សេដ្ឋកិច្ច
- បរិស្ថាន
១០. ប្រទេសសមាជិកសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍
គ. វិធីបង្រៀន
- ត្រូវធានាសកម្មភាពក្នុងថ្នាក់រៀន ដោយបញ្ចូលការប្រើសម្ភារៈឧបទេស និងការពិសោធដើម្បីស្រាយបំភ្លឺរាល់បាតុភូតធម្មជាតិ ។
- ត្រូវប្រើផែនទី ឬរូបភាពផ្សេងៗ ដោយពន្យល់ប្រាប់បណ្ដើរ និងចោទសួរសិស្សបណ្ដើរ ។
- ត្រូវប្រើបំនិនប្រសប់ក្នុងការទាញយកភាពជាក់ស្ដែង ក្នុងធម្មជាតិដើម្បីពន្យល់សិស្ស ។
- ប្រើសម្ភារៈឧបទេស ដូចខាងក្រោមក្នុងការបង្រៀន ៖
- ផែនទី ភូគោល
- រូបថត បញ្ចាំងរូបភាព វីដេអូ ខ្សែភាពយន្ត
- រូបភាពដកស្រង់ពីសារព័ត៌មាន … ។
សីលធម៌ – ពលរដ្ឋវិជ្ជា
ក. វត្ថុបំណង
វត្ថុបំណងនៃការអប់រំ សីលធម៌ពលរដ្ឋវិជ្ជានៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ គឺអប់រំឲ្យសិស្សមានស្មារតី សុចរិត ស្មោះត្រង់ យុត្តិធម៌ អត្តចរិតរឹងមាំ ម៉ឺងម៉ាត់ក្នុងការងារចេះទទួលខុសត្រូវលើអំពើរបស់ខ្លួន ចំពោះសុខុមាលភាព ផលប្រយោជន៍របស់អ្នកដទៃ និងរបស់ជាតិ ។
រៀនចប់មធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ សិស្សអាចមាន ៖
១. ចំណេះដឹង
- ស្គាល់លក្ខណៈសម្បត្តិមនុស្សល្អ
- ស្គាល់តម្លៃសំខាន់ៗ សម្រាប់សុខុមាលភាពជាតិ
- យល់ដឹងអំពីវត្តមាននៃបញ្ហាសីលធម៌ក្នុងស្ថានភាពមួយ
- ដឹងច្បាស់អំពីគោលការណ៍សីលធម៌ដែលទាក់ទងទៅនឹងការសម្រេចចិត្ត
- ស្គាល់ច្បាស់ភារកិច្ច ក្នុងការចូលរួមចំណែកកសាងប្រទេសជាតិ ។
២. បំនិន
- អនុវត្តលំនាំត្រិះរិះ បញ្ហាសីលធម៌ និងការសម្រេចចិត្ត
- ឆាប់ដឹងពីតម្រូវការរបស់អ្នកដទៃ
- ចេះរបៀបប្រាស្រ័យជាមួយអ្នកដទៃ ដោយស្មារតីគោរព និងទទួលខុសត្រូវ
- បង្កើនសក្ដានុភាពរបស់ខ្លួន ។
៣. ឥរិយាបថ
- គោរព និងរក្សាតម្លៃផ្ទាល់ខ្លួន
- ទទួលខុសត្រូវចំពោះអំពើរបស់ខ្លួន
- យកចិត្តទុកដាក់ចំពោះអ្នកដទៃ
- មានសេចក្ដីក្លាហានផ្នែកសីលធម៌ ។
ខ. ខ្លឹមសារសំខាន់ៗ នៃកម្មវិធីសិក្សា
- បណ្ដុះបណ្ដាលភាពរឹងមាំនៃអត្តចរិត
- បង្កើនសក្ដានុភាពផ្ទាល់ខ្លួន
- ថែបំប៉នទំនាក់ទំនងរវាងបុគ្គល និងបុគ្គល
- ធានាជីវិតគ្រួសារ
- បង្កើនស្មារតីសហគមន៍
- លើកតម្កើងវប្បធម៌ និងសាសនា
- បង្កើនពលិកម្មក្នុងការកសាងប្រទេសជាតិ ។
១. បណ្ដុះបណ្ដាលភាពរឹងមាំនៃអត្តចរិត
១.១. ការស្គាល់ខ្លួនឯង
១.២. ចេះគ្រប់គ្រងអារម្មណ៍ និងចិត្តរំភើបផ្ទាល់ខ្លួនឮ
១.៣. បំនិនក្នុងការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្ត
១.៤. ការវាយតម្លៃអំពើរបស់ខ្លួន ។
២. បង្កើនសក្ដានុភាពផ្ទាល់ខ្លួន
២.១. ការជឿលើសមត្ថភាពរបស់ខ្លួន
២.២. បំនិនក្នុងការតម្រង់ទិស សកម្មភាពនៃជីវិត
២.៣. គំរូវីរជន និងរដ្ឋបុរសក្នុងសកលលោក
២.៤. ស្វ័យកសាងខ្លួន ។
៣. ថែបំប៉នទំនាក់ទំនងបុគ្គល និងបុគ្គល
៣.១. ការស្គាល់ច្បាស់ កត្តាមូលដ្ឋាននៃមិត្តភាព
៣.២. ការស្គាល់តម្លៃមតិយោបល់ និងអារម្មណ៍របស់ខ្លួនចំពោះមិត្តភាព
៣.៣. រចនាសម្ព័ន្ធ និងតួនាទីរបស់អាជ្ញាធរដែនដីភូមិ ឃុំ ស្រុក ខេត្ត
៣.៤. តម្លៃដែលទាក់ទងនឹងសិទ្ធិមនុស្ស
៣.៥. តម្លៃដែលទាក់ទងនឹងប្រជាធិបតេយ្យ ។
៤. ធានាជីវិតក្រុមគ្រួសារ
៤.១. អភិវឌ្ឍន៍អត្តសញ្ញាណគ្រួសារ
៤.២. ការសម្ដែងឲ្យឃើញពីស្មារតីគោរពស្រលាញ់ និងយោគយល់ចំពោះក្រុមគ្រួសារ
៤.៣. ប្រពៃណីខ្មែរ ក្នុងការបំពេញកតញ្ញុតា និងកតវេទិតា ។
៥. បង្កើនស្មារតីសហគមន៍
៥.១. មោទនភាពក្នុងនាមជាសមាជិកនៃសហគមន៍សាលារៀន
៥.២. ការសម្ដែងឲ្យឃើញស្មារតីយកចិត្តទុកដាក់ និងមេត្តាធម៌ចំពោះអ្នកដទៃ
៥.៣. ការងារជាក្រុម និងសហប្រតិបត្តិការ
៥.៤. ការឈានឡើងនៃសេដ្ឋកិច្ច និងជីវភាពប្រជារាស្ត្រ
៥.៥. សិក្សាក្បួនសន្តិសុខ
៥.៦. លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ។
៦. ការលើកតម្កើងវប្បធម៌ និងសាសនា
៦.១. បរិស្ថាន សិល្បៈ វប្បធម៌
៦.២. សិក្សាជំនឿ និងសាសនា ។
៧. បង្កើនពលីកម្មក្នុងការកសាងប្រទេសជាតិ
៧.១. ការសិក្សាពីឧត្ដមគតិជាតិរបស់យើង
៧.២. សេដ្ឋកិច្ចជាតិយើង
៧.៣. គំរូពលីកម្មក្នុងការកសាងប្រទេសជាតិ ពីអតីតរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន
៧.៤. ជាតិយើង និងសន្តិភាពសកលលោក
៧.៥. សិក្សាច្បាប់ផ្សេងៗ របស់រដ្ឋ ។
៨. សិក្សាសិទ្ធិមនុស្ស
៩. សិក្សាច្បាប់ចរាចរណ៍ ។
គ. វិធីបង្រៀន
- វិធីផ្ទេរវប្បធម៌ : វិធីនេះបង្ហាញច្បាស់ពីតម្លៃដែលគួរឲ្យចង់បាននៃរប្បធម៌ ហើយផ្ទេរបន្តទៅជំនាន់ក្រោយ ។ សិស្សវិភាគក្នុងគំនិតនូវតម្លៃទាំងនោះតាមរយៈការបង្រៀនផ្ទាល់ ។ គោលបំណងនៃវិធីនេះ គឺក្ដាប់ជាប់នូវប្រព័ន្ធមេរៀន ហើយជួយសិស្សម្នាក់ៗ ឲ្យសម្របខ្លួនប្រកបដោយជោគជ័យទៅនឹងមេរៀន ទាំងនោះ ។
- វិធីពិចារណា : ផ្ដោតទៅលើកត្តានៃការយកចិត្តទុកដាក់ ចំពោះអ្នកដទៃ ។ វិធីនេះបង្រៀនសិស្សឲ្យមានសមាណចិត្ត និងឆាប់ដឹងពីអារម្មណ៍ និងតម្រូវការរបស់អ្នកដទៃ ។ វិធីនេះជួយសិស្សឲ្យ បន្ថយ អត្តទត្ថភាព ។ គោលបំណងសំខាន់ គឺបង្កើនការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះបុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់សិស្ស ។
- វិធីបញ្ជាក់តម្លៃ : វិធីនេះដឹកនាំសិស្សឲ្យទទួលស្គាល់ និងយល់ព្រមទទួលយកតម្លៃទាំងឡាយទុកជារបស់ខ្លួន ហើយទទួលខុសត្រូវចំពោះការសម្រេចចិត្តដោយឆ្លងកាត់លំនាំដូចខាងក្រោមនេះ ៖
- ស្គាល់លទ្ធភាពជ្រើសរើសទាំងឡាយ
- វាយតម្លៃលទ្ធភាពជ្រើសរើសទាំងនោះ
- សម្រេចចិត្ត
- អះអាងការសម្រេចចិត្តរបស់ខ្លួនដោយចំហ
- រស់នៅស្របទៅតាមជំនឿស៊ប់ ដោយផ្អែកលើគំនិតសម្មាទិដ្ឋិរបស់ខ្លួន ។
- វិធីអភិវឌ្ឍពុទ្ធិ : វិធីនេះផ្ដោតទៅលើលំដាប់ថ្នាក់ផ្សេងៗ នៃសីលវិចារ ។ តាមរយៈការវែកញែក អំពីសីលធម៌ គ្រូដឹកនាំសិស្សឲ្យអនុវត្តរបៀបពិចារណាឲ្យបានច្រើនតាមលំដាប់ថ្នាក់ដូចតទៅ :
- ខ្លាចទណ្ឌកម្ម
- បម្រើផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួន
- អនុវត្តតាមការសង្ឃឹមទុក
- បំពេញភារកិច្ច និងគោរពសិទ្ធិអំណាច
- អនុវត្តអំពើល្អរួមនៃសង្គម
- ប្រព្រឹត្តស្របតាមគោលការណ៍សីលធម៌សកល ។
វិធីទាំងនេះអាចប្រើប្រាស់បានតាមការជ្រើសរើស និងអាចប្រើរួមជាមួយគ្នាក៏បានតាមកាលៈទេសៈសមស្រប ។
ឃ. សិល្បៈ និងការកំសាន្ត
សមាសភាគ “ សិល្បៈ និងការកំសាន្ត ” មានបំណងទាក់ទាញសិស្សឲ្យចូលចិត្តសិល្បៈ និងអភិវឌ្ឍកោសល្យរបស់គេក្នុងវិស័យនេះថែមទៀត ។ តម្លៃសិល្បៈសោភ័ណ ត្រូវតែទទួលបានកការថែរក្សា ហើយការកំសាន្តក៏ត្រូវទទួលបានការថែបំប៉នតាមរយៈការអប់រំសិល្បៈ និងការអប់រំកាយកីឡា ។ ចំណៃប្រឌិត និងចំណាប់អារម្មណ៍លើសម្ផស្សបរិស្ថានធម្មជាតិ សម្បត្តិវប្បធម៌ ត្រូវបានបណ្ដុះផ្សាំឲ្យរីកចម្រើនជាលំដាប់ ។ តាមរយៈសកម្មភាពសិល្បៈ អប់រំកាយ-កីឡា បុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់សិស្សលូតលាស់ ។ សមាសភាគនេះរួមមាន មុខវិជ្ជា អប់រំសិល្បៈ និងអប់រំកាយ - កីឡា ។
អប់រំសិល្បៈ
ក. វត្ថុបំណង
វត្ថុបំណងរួម នៃអប់រំសិល្បៈ គឺអប់រំអំពីតម្លៃពិតរបស់សិល្បៈករខ្មែរ តម្លៃសោភ័ណភាព តម្លៃខាងស្មារតី ដែលមានជាប្រចាំក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់សិស្ស ប្រកបដោយតុល្យភាពរវាងកាយនិងចិត្ត សម្ភារៈនិងស្មារតី សង្គមនិងបុគ្គល ធម្មជាតិនិងមនុស្ស មជ្ឈដ្ឋាននិងមនសិការ ។ សម្រាប់កំសាន្ត ចេះលើកកម្ពស់តម្លៃសិល្បៈវប្បធម៌ ព្រមទាំងអប់រំនិស្ស័យសិល្បៈដល់សិស្សទៀតផង ។
ក្រោយការសិក្សាចប់មធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ សិស្សអាច ៖
១. យល់ដឹងបានច្បាស់អំពីទ្រឹស្ដីជាមូលដ្ឋាន និងការអនុវត្តជាក់ស្ដែង នៃសិល្បៈ
២. ស្គាល់ពីប្រវត្តិ តម្លៃពិត និងសារៈសំខាន់ នៃសិល្បៈវប្បធម៌របស់ជាតិខ្លួន
៣. មានគំនិតច្នៃប្រឌិតរស់រវើក
៤. ប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការរក្សាលំនឹង ស្មារតី រៀបចំកាយវិការ ដាក់មនោសញ្ចេតនាទៅតាមទម្រង់សិល្បៈនីមួយៗ
៥. មានវិញ្ញាណវាងវៃចំពោះសិល្ប៍សោភ័ណ និងសិល្ប៍រូបារម្មណ៍
៦. មានគំនិតស្រលាញ់ ថែរក្សា ការពារ កសាង សិល្បៈវប្បធម៌របស់ប្រទេសជាតិ
៧. មានឥរិយាបថត្រឹមត្រូវចំពោះសិល្បៈវប្បធម៌ជាតិ និងអន្តរជាតិ ។
ខ.ខ្លឹមសារសំខាន់ៗ នៃកម្មវិធីសិក្សា
គំនូរ
- ការប្រជុំបន្ទាត់ ( គំនូសកោង ផ្ងារ និងផ្កាប់ )
- សិក្សាអំពីពណ៌
- គំនូរងាយៗ ( សត្វស្លាប សត្វចតុបាទ រុក្ខជាតិ )
- សិក្សាអំពីក្បាច់ខ្មែរ
- អក្សរជ្រុង និងអក្សរមូល
- សិក្សាអំពី ពន្លឺ និងស្រមោល
- សិក្សាអំពី ប្លង់រូបភាពនៃគំនូរ
- គំនូរសម្ភារៈ និងទេសភាពងាយៗ ។
ការហត្ថកម្ម
២.១. កាត់ក្រដាស
- កាត់រំយោលផ្កា
- កាត់អក្សរមូល អក្សរជ្រុង
- កាត់ធ្វើជាវត្ថុ
- កាត់ធ្វើជាវត្ថុប្រើប្រាស់ ( ប័ណ្ណជូនពរ ប័ណ្ណអាពាហ៍ពិពាហ៍ រូបភាពផ្សេងៗ ) ។
២.២. បត់ក្រដាស
- បត់ក្រដាសជាមូលដ្ឋាន
- បត់រូបងាយៗ ( សត្វ សម្ភារៈផ្សេងៗ )
- បត់រូបពិបាក ( សត្វ សម្ភារៈផ្សេងៗ ) ។
២.៣. ត្បាញ
- ត្បាញងាយៗ ( លើក១ សង្កត់១ លើក២ សង្កត់២ )
- ត្បាញពិបាក ( លើកគោមធ្វើជារូបភាពផ្សេងៗ ) ។
២.៤. ឆ្លាក់
- ចំលាក់
- ស្គាល់ក្បាច់ចំលាក់ងាយៗ ក្បាច់ត្របកឈូក ក្បាច់ពងត្រី
- ឆ្លាក់អក្សរមូល អក្សរជ្រុង ។
៣. តន្ត្រី
៣.១. ប្រវត្តិសង្ខេបអំពីវង់ភ្លេង
- វង់ភ្លេងអារក្ស ឬការបុរាណ
- វង់ភ្លេងពិណពាទ្យ
- វង់ភ្លេងយីកេ ។
៣.២. ស្គាល់ឧបករណ៍តន្ត្រី
- ទ្រខ្សែ៣ ( ទ្រខ្មែរ ) ទ្រអ៊ូចំហៀង
- ខ្សែដៀវ
- ចាប៉ីដងវែង
- ប៉ីអ ប៉ីពក
- ឈិង
- ស្គរអារក្ស ស្គរមហោរធឹក ស្គរធំ ស្គរសំភោរ ស្គរយីកេ
- រនាតឯក រនាតធុង
- រនាតថោង
- ស្រលៃតូចធំ ។
៤. ចម្រៀង
៤.១. បទនគររាជ ( បទគោរពទង់ជាតិ )
៤.២. បទភ្លេងការ
- ហោមរោង
- ចៅព្រាហ្មណ៍
- ម្លប់ដូង ។
៤.៣. បទមហោរី
- សារិយ៉ាំង
- អាឡេ
- ស្រីបុកស្រូវ ។
៤.៤. បទយីកេ
- ណរ៉េ
- កាទ្រិមបហេ ។
៤.៥. បទប្របកៃ ( បទប្រជាប្រិយ៍ )
- បទបំពេរឈូង
- ចោលឈូង
- កែវអើយ ភិសវង់ ។
៥. របាំ
៥.១. ប្រវត្តិរបាំ
៥.២. ភាសាក្បាច់មូលដ្ឋាន
៥.៣. ក្បាច់មូលដ្ឋាន
- របាំបុរាណ : នារីជាជួរ
- របាំប្រពៃណី : គោះត្រលោក
- របាំប្រជាប្រិយ៍
- រាំវង់ រាំក្បាច់
- សារ៉ាវ៉ាន់
- ឡាំលាវ ។
ល្បែងប្រជាប្រិយ : ទាញព្រ័ត្រ ស្ដេចចង់ អង្គញ់ …
៧. កំណាព្យ
- របៀបស្មូត្រ ៖
- បទពាក្យបួន
- បទពាក្យប្រាំពីរ
- បទកាកគតិ
- បទភុជុង្គលីលា
- បទពំនោល
- បទព្រហ្មគីតិ
- បទបន្ទោលកាក ។
គ. វិធីបង្រៀន
- គំនូរ និងការហត្ថកម្ម
- ណែនាំសិស្សឲ្យអនុវត្តពីងាយទៅពិបាក
- បង្ហាញរូបគំរូ និងនែនាំសិស្សឲ្យសង្កេត
- ដាក់សម្ភារៈសម្រាប់ធ្វើចំពោះមុខសិស្ស
- ពន្យល់ពីរបៀបអនុវត្ត បន្ទាប់មកឲ្យសិស្សអនុវត្តខ្លួនឯង
- គ្រូគប្បីប្រាប់សិស្សឲ្យរកសម្ភារៈ វត្ថុធាតុដើមត្រៀមជាមុន ។
- តន្ត្រី ចម្រៀង របាំ និងកំណាព្យ
- ការបង្ហាត់ តន្ត្រី ចម្រៀង របាំ កំណាព្យ ត្រូវរៀបចំដោយផ្អែកទៅលើប្រភេទនៃតន្ត្រី ចម្រៀង របាំ និងកំណាព្យ ការប្រតិបត្តិ ចំណូលចិត្ត និងឧបនិស្ស័យដែលមានពីកំណើត តាមកំរិតអាយុរបស់សិស្ស ។
- ការបង្ហាត់ត្រូវមានលក្ខណៈរូបី ( ការធ្វើគម្រូបង្ហាញរបស់គ្រូ ) និងត្រូវមានសម្ភារៈយកមកបង្ហាញសិស្ស ( អាចបង្ហាញតាមកាសែតវីដេអូ ( មើលស្ដាប់ ) កាសែតម៉ាញេ ( ស្ដាប់ ) ។
- ត្រូវទុកលទ្ធភាពឲ្យសិស្ស ពិចារណា ធ្វើពិសោធន៍ និងបញ្ចេញសមត្ថភាព ឬកោសល្យរបស់ខ្លួន។
អប់រំកាយ – កីឡា
ក. វត្ថុបំណង
កម្មវិធីសិក្សាអប់រំកាយកីឡា មានបំណងអភិវឌ្ឍសិស្សខាងផ្លូវកាយ ផ្លូវចិត្ត ផ្លូវសង្គម និងផ្លូវសញ្ចេតនា ។ កម្មវិធីសិក្សានេះ ទម្លាប់សិស្សឲ្យចូលចិត្តហ្វឹកហាត់កីឡាតាមរយៈការប្រតិបត្តិលំហាត់ប្រាណ តាមក្បួនខ្នាតត្រឹមត្រូវ ធ្វើឲ្យសិស្សយល់ដឹងអំពីសុខភាព និងសុវត្ថិភាព ហើយខិតខំពង្រឹងសុខភាពរបស់ខ្លួនឲ្យរឹងមាំ និងបណ្ដុះឥរិយាបថរស់នៅបានល្អប្រសើរ ។
នៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ ការបង្ហាត់អប់រំកាយកីឡាមានបំណងឲ្យសិស្សមាន ៖
១. រាងកាយមាំមួន សុខភាពល្អ ក្ដីសប្បាយ និងសុភមង្គលក្នុងជីវិត ។
២. បំនិនចាំបាច់ក្នុងការលេងកីឡាគ្រប់ប្រភេទ ។
៣. ឥរិយាបថល្អ ក្នុងការប្រកួត ក៏ដូចជាក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ។
៤. បម្រុងប្រយ័ត្ន ចំពោះសុខភាព និងសុវត្ថិភាព ។
៥. អំណត់ អធ្យាស្រ័យ ភាពវាងវៃ ភាពរហ័សរហួន ឆន្ទៈមោះមុត និងមានគំនិតសមូហភាព ។
៦. ការរីកចម្រើនក្នុងការសិក្សា សណ្ដាប់ធ្នាប់ និងវិន័យល្អ ។
៧. ចំនូលចិត្តហាត់ប្រាណ និងលេងកីឡា ។
ខ. ខ្លឹមសារសំខាន់ៗ នៃកម្មវិធីសិក្សា
- កាយសម្ព័ន្ធ
- កីឡាឯកត្តជន
- កីឡារួម
១. កាយសម្ព័ន្ធ
កាយសម្ព័ន្ធ មានភារកិច្ចជួយសិស្សឲ្យមានរាងកាយមាំមួនដោយប្រតិបត្តិតាម ៖
- លំហាត់ចលនាជាចង្វាក់
- លំហាត់ចលនារហ័ស
- លំហាត់ចលនាប្រើកម្លាំង
- លំហាត់ចលនាអំណត់ ។
២. កីឡាឯកត្តជន
កីឡាអត្តពលកម្ម ៖
ក. ជួយសិស្ស ឲ្យមានបំនិនខាងរត់ លោត និងចោលក្នុងវិញ្ញាសា រត់ទីខ្លី រត់ទីឆ្ងាយ រត់បណ្ដាក់ លោតកម្ពស់ លោតចំងាយ លោតផ្លោះរបង និងចោលដុំដែក ។
ខ. ឲ្យសិស្ស ប្រតិបត្តិបានល្អ និងទទួលបានលទ្ធផលខ្ពស់ក្នុងពេលប្រកួត ។
គ. ឲ្យសិស្សប្រតិបត្តិលំហាត់ដើម្បីសុខភាព និងធ្វើឲ្យកាយសម្បទាបានល្អប្រសើរ ។
៣. កីឡារួម
– ជួយសិស្ស ឲ្យមានបំនិនខាងកីឡា និងឲ្យមានបំនិនខាងប្រយុទ្ធ និងការពារ ក្នុងការប្រកួត :
ក. បាល់បោះ
ខ. បាល់ទះ
គ. បាល់ទាត់
ឃ. បាល់គប់ ។
– ឲ្យសិស្សស្គាល់តួនាទីរបស់ខ្លួនក្នុងក្រុម មានស្មារតីទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ និងចេះធ្វើសហប្រតិបត្តិការ ។
គ. វិធីបង្ហាត់
ក្នុងការបង្ហាត់គ្រូត្រូវ :
- រៀបរាប់ និងពន្យល់សិស្សឲ្យបានច្បាស់ពីប្រធានលំហាត់នីមួយៗ ។
- ជម្រុញសិស្សឲ្យមានសេចក្ដីក្លាហានក្នុងការអនុវត្តលំហាត់ ឲ្យស្រលាញ់ការហ្វឹកហាត់ ឲ្យសិស្សចេះអនុវត្តដោយខ្លួនឯង និងចេះសហការក្រុម ។
- បណ្ដុះសិស្សឲ្យស្កាល់តម្លៃ នៃការហាត់ប្រាណ និងទម្លាប់សិស្សឲ្យប្រតិបត្តិជាប្រចាំ ។
- ណែនាំសិស្សឲ្យលេងល្បែងផ្សេងៗ ដើម្បីចម្រើនផ្នែកបច្ចេកទេស និងកលល្បិច ។
- រៀបចំមេរៀនដោយផ្អែកលើអាយុ សុខភាពសិស្ស សម្ភារៈ និងទីលានសម្រាប់ហាត់ ។
- ត្រូវសិក្សាស្រាវជ្រាវទៅលើឯកសារផ្សេងៗ ដូចជាភាពយន្តឯកសារស្ដីពីកីឡា ទស្សនាវដ្ដី ឬព្រឹត្តិប័ត្រកីឡា…. បន្ថែមលើសៀវភៅសិក្សាក្រសួង ។